Jeśli zastanawiasz się nad posiadaniem własnej pasieki to dobrze trafiłeś, ten tekst przybliży ci podstawy oraz informacje przydatne dla początkujących pszczelarzy. Dowiesz się między innymi gdzie najlepiej założyć pasiekę, jaki sprzęt jest wymagany do prowadzenia pasieki, jaki rodzaj ula wybrać oraz jaka rasa pszczół będzie najlepsza, itd.
Spis treści
Hodowla pszczół krok po kroku
Pszczelarstwo samo w sobie może być bardzo dobrą zabawą i ciekawym zajęciem dla ciebie, twojej rodziny i przyjaciół. W gruncie rzeczy hodowla pszczół nie jest trudnym zajęciem, wymaga natomiast trochę czasu i wiedzy na temat reagowania na specyficzne zachowania pszczół.
Zakładanie swojej pasieki najlepiej zacząć od minimum dwóch rodzin pszczelich, jest wtedy większa szansa, że przynajmniej jedna z nich przezimuje bez większych komplikacji. Później wraz ze wzrostem siły rodzin, należałoby się zastanowić nad profilem działalności pasieki; czy zamierzamy pozyskiwać miód na własne potrzeby i w przyszłości nie zamierzamy zanadto zwiększać ilości uli, czy jednak skupiamy się na rozwojowym prowadzeniu pasieki, zorientowanej na produkcję i sprzedaż produktów pszczelich.
Własna pasieka – skąd zdobywać wiedzę?
Zakup pszczół i sprzętu warto poprzedzić zdobywaniem wiedzy praktycznej, którą najlepiej jest pobierać od doświadczonego pszczelarza z okolicy. Nie jest to oczywiście niezbędna konieczność, jednak lepiej jest pracować pod okiem osoby, która po prostu wie co robi i „z czym to się je” i jest w stanie nauczyć nas rozróżniać na plastrze matkę pszczelą, pszczoły robotnice, trutnie, czerw kryty, czerw otwarty, jaja, miód poszyty, pierzgę itp. Oprócz tego wskazane byłoby przeprowadzenie rozmów z okolicznymi pszczelarzami na temat tego na jakich ulach gospodarują, jakie pożytki wykorzystują i jaką rasę pszczół posiadają.
Wiedzę teoretyczną można pobierać z wielu tematycznych książek. Osobiście polecam „Poradnik pszczelarski” autorstwa Czesława Bojarczuka, Zofii Chomińskiej, Jadwigi Guderskiej, Mieczysława Lipińskiego, Wandy Ostrowskiej, Mieczysława Wojtackiego. Co prawda jest to stara książka, ale zawiera wiele przydatnych i ciekawych informacji, które mogą przydać się wielu początkującym miłośnikom pszczelarstwa.
Wielu pszczelarzy swoją działalność przeniosło do internetu i zaczęło nagrywać filmy pokazujące prace wykonywane na pasiece, takie vlogi czy też wpisy na blogach również mogą okazać się przydatne i wartościowe z punktu widzenia „żółtodzioba”. Trzeba pamiętać, że większość publikujących takie materiały pokazuje swój pogląd i patenty, które niekoniecznie muszą się sprawdzić w twojej pasiece.
Lokalizacja i okolica pasieki
Zakładając pasiekę lub też przenosząc już istniejącą na nowe miejsce, należy przedtem przyjrzeć się okolicy przyszłego stanowiska pod kątem zasobów pyłkowych i nektarowych. Ze względu na surowce pożytkowe, odpowiednim miejscem do prowadzenia pasieki jest wieś i tereny podmiejskie. Rośnie tam wiele roślin miododajnych, a owady nie są tak narażone na spaliny i inne zanieczyszczenia jak pszczoły pracujące na terenach miasta.
Gdzie założyć pasiekę?
Właściwą bazą pożytkową dla pasieki jest roślinność nektaro i pyłkodajna (czasami również spadziodajna) zlokalizowana w promieniu mniejszym niż 2 km od miejsca ustawienia uli. Ważnym czynnikiem warunkującym produkcję miodu jest obecność różnorodnych roślin, kwitnących w różnym terminie. Oprócz tego trzeba rozeznać się w jakim terminie występuje pożytek główny, którego dostarczają rośliny masowo kwitnące w twojej okolicy. Najlepszym otoczeniem dla pasieki jest teren zaopatrujący pszczoły w pożywienie od wiosny do późnego lata. Zlokalizowanie pasieki na terenach bogatych w pożywienie w jakimś stopniu wyeliminuje skłonność pszczół do rabunku i roznoszenia chorób. Warto również samemu powiększać bazę pożytkową obsadzając pola i łąki roślinami silnie nektarującymi.
Sprzęt pszczelarski potrzebny do prowadzenia pasieki
Amatorom i hobbystom oprócz uli, ramek, drutu potrzebnego do wtapiania węzy, podkarmiaczek i krat odgrodowych mogą się przydać jeszcze:
- bluza razem z kapeluszem pszczelarskim z przewiewnego materiału (warto kupić całą bluzę, a nie sam kapelusz),
-podkurzacz, dzięki niemu przeglądy uli będą zdecydowanie łatwiejsze,
- dłuto pasieczne (tę rolę na początku może również pełnić śrubokręt),
- wanienka lub inny pojemnik do odsklepiania plastrów,
- widelec lub nóż do odsklepiania plastrów,
- miodarkę (na początek wystarczy trójramkowa z napędem ręcznym),
- sito, na które będzie ściekał „zanieczyszczony” miód z miodarki
Sprawdź inne artykuły:
Jak się pozbyć mrówek z ula?
W tym artykule przedstawiłem najpopularniejsze sposoby pomagające w walce z mrówkami na pasiece.
Wybór rodzaju ula
Wybór rodzaju ula zależy od naszych potrzeb i możliwości. Osobom z problemami kręgosłupa lub z niewystarczającą siłą fizyczną poleca się ule tzw leżaki, do których nie dokłada się dodatkowych korpusów, a gniazda rozszerza się poprzez dokładanie dodatkowych ramek. Do takich uli (w zależności od budowy) można również założyć nadstawki na osobne ramki z miodem.
Do popularnych uli leżaków należą:
- ule warszawskie zwykłe
- ule warszawskie poszerzane
- ule na ramkę wielkopolską
Dla pszczelarzy nastawionych na produkcję miodu i prowadzenie pasiek wędrownych poleca się ule korpusowe, dzięki którym można łatwiej i dokładniej kierować rozwojem rodzin pszczelich. Inne zalety uli wielokorpusowych:
- Dzięki modularnej budowie uli korpusowych, pszczelarze mogą dowolnie zwiększać rozmiar gniazda i miodni.
- Dzięki stosowaniu poziomej kraty odgrodowej umieszczonej nad gniazdem, skutecznie powstrzymujemy matkę pszczelą przed składaniem jaj w wyższych korpusach ula.
- Poprzez stosowanie półnadstawek (półkorpusów) jako miodni, możemy odbierać miód odmianowy z krótkich bądź niedużych pożytków.
- Ule korpusowe są zazwyczaj budowane razem z dennicą higieniczną (jeśli nie, to ze swojej strony polecam takie rozwiązanie), która posiada wysuwaną szufladę umożliwiającą usuwanie nieczystości.
- Podczas układania gniazd do zimowli możemy wykorzystać pusty korpus (lub z węzą) jako poduszkę powietrzną, dzięki niej zimne powietrze nie będzie wiać bezpośrednio na pszczoły.
Do popularnych uli stojaków zaliczają się:
- ule wielkopolskie
- ule dadanta
- ule langstroth
Osobiście korzystam z drewnianych uli wielkopolskich (stojaków) 10 ramkowych, ocieplanych styropianem i każdemu również polecam ten typ ula ze względu na jego trwałość. Ule styropianowe , styrodurowe czy też poliuretanowe, wymagają efektywnej wentylacji po to żeby na ściankach ula nie skraplała się woda, często też padają ofiarą różnych „szkodników” takich jak dzięcioły lub kuny. Ule warto zamawiać od tego samego producenta, dzięki temu masz pewność, że korpusy i nadstawki będą do siebie pasować.
Sprawdź inne artykuły:
Malowanie uli drewnochronem
Sprawdź jaką farbą powinno się malować ule drewniane, poliuretanowe i styropianowe. Pamiętaj nie każda farba nadaje się do malowania uli z poszczególnych materiałów!
Zamiast korzystania z beleczek odstępnikowych polecam powałki z minimum jednym otworem wentylacyjnym. Kolejną kluczową rzeczą podczas zakładania pasieki jest skupienie się tylko na jednym typie ula i ramki, to znacznie ułatwia pracę na pasiece.
Ustawienie uli na pasiece – w którą stronę skierować ule?
Kolejnym ważnym tematem jest sposób poprawnego ustawienia uli. Ule przede wszystkim powinny być osłonione od wiatru i chronione przed słońcem (nie zaleca się stawiać uli w pełnym słońcu). Duże grono pszczelarzy ustawia swoje ule w kierunku południowo wschodnim, dzięki temu pszczoły pobudzone ciepłem i porannym światłem mogą wcześniej rozpocząć swoją pracę.
Ule na pasiece najlepiej rozstawić w rzędach oddalonych od siebie o kilka metrów, jeśli jednak nie dysponujemy tak dużym terenem możemy dowolnie ustawiać swoje pnie w taki sposób by podczas pracy przy jednym ulu nie zastawiać wylotka w kolejnym.
Zakup pszczół - poradnik
Kolejnym krokiem jest kupno rodzin pszczelich, to właśnie od ich jakości zależy jak i czy w ogóle nasza pasieka będzie się rozwijać. Pszczoły najczęściej są sprzedawane w postaci:
- odkładów pszczelich – czyli zestawu kilku ramek z czerwiem obsiadanym przez pszczoły plus co najmniej jednej ramki osłonowej z pokarmem wraz z matką pszczelą,
- pakietów pszczelich – samych pszczół zsypanych razem z matką pszczelą do przewiewnego pojemnika,
- rójki – czyli pszczół, które wyroiły się w sposób naturalny,
- przezimowanej rodziny pszczelej – całej rodziny pszczelej wraz ze wszystkimi plastrami,
- całego ula razem z rodziną lub całej pasieki
Pszczoły najlepiej kupować ze sprawdzonego źródła i w pierwszej kolejności nie kierować się ceną. Najpierw warto zapytać się doświadczonych pszczelarzy o polecenie godnego sprzedawcy. Takie pytania możesz zadać na licznych grupach na facebooku lub na tematycznych forach pszczelarskich. Warto pamiętać o tym, żeby pasiek hodowlanych szukać w pobliżu planowanego miejsca pasieki, w odległości nie mniejszej niż 4 km (żeby pszczoły nie wróciły do byłego właściciela). Przy zakupie warto zapytać: co to za rasa pszczół? jaka linia? czy i jak pszczoły były leczone oraz ile lat ma matka pszczela.
Podczas przeglądu rodzin pszczelich warto zwrócić na to uwagę:
- pszczoły powinny być zdrowe, czyli nie mogą mieć zdeformowanych skrzydeł (czasami stare pszczoły, które wentylują gniazdo mają uszkodzone końcówki skrzydeł, nie jest to oznaką choroby),
- wnętrze i ramki nie powinny być ubrudzone kałem,
- pszczoły powinny obsiadać jasno brązowe plastry (ciemne i stare plastry należy przetopić),
- matka pszczela powinna być najwyżej jednoroczna
Ile kosztują pszczoły? - cena
Ile kosztuje ul z pszczołami? To pytanie zadaje sobie wielu początkujących pszczelarzy. Podczas zakupu rodzin pszczelich trzeba się liczyć z kosztem co najmniej 400 zł, cena zazwyczaj zależy od ilości pszczół i jakości rodziny pszczelej. Odkłady pszczele to wydatek około 50 zł za ramkę obsiadaną „na czarno” przez pszczoły, pakiety pszczół (około 1,5 kg pszczół) kosztują średnio 250 zł, najtańsze są rójki, których cena rzadko przekracza 200 zł. Do rójek często trzeba dokupić matkę pszczelą (najlepiej unasiennioną), której ceny wahają się w okolicach 100 zł z dowozem.
Mam nadzieję, że tym artykułem odpowiedziałem przynajmniej na część pytań związanych z zakładaniem własnej pasieki. Zachęcam również do komentowania oraz zapoznania się z innymi tekstami na tej stronie. Powodzenia.